Του Τάσου Α. Μπάρμπα

Την Τετάρτη 5 Μαΐου ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την εθνική μας αντιπροσωπεία το πολυνομοσχέδιο της παιδείας που θα "αναβαθμίσει το ρόλο του εκπαιδευτικού και θα επιφέρει αξιοκρατία στην εκπαίδευση", υποβαθμίζοντας ωστόσο χωρίς όριο και χωρίς αντίστοιχο προηγούμενο στις τελευταίες δεκαετίες, την ιδιωτική εκπαίδευση και τους λειτουργούς της.

Η όποια προσπάθεια ερμηνείας αυτής της αδιαπραγμάτευτης -όπως εν τέλει πρόεκυψε- επιλογής (ή εμμονής) από την υπουργό να εισαγάγει την ιδιωτική εκπαίδευση και τους λειτουργούς της στο χρηματιστήριο της αγοράς, δεν είναι καθόλου εύκολη με λογικά επιχειρήματα: είναι ίσως αδύνατη, αν όχι ακατόρθωτη.

Όχι μόνο γιατί ανέτρεψε άκομψα, χωρίς κανέναν ενδοιασμό και πολιτική ευπρέπεια την οποιαδήποτε διαβούλεση και διαπραγματευτική διαδικασία ή συμφωνία είχε προηγηθεί, αλλά και επειδή οι συγκεκριμένες επιλογές της για την ιδιωτική εκπαίδευση στο τελικό κείμενο του πολυνομοσχεδίου αντιτίθενται τελικά στην ίδια τη φιλοσοφία του και στις υποτιθέμενες επιδιώξεις του για αξιοκρατία και ισοτιμία στον εκπαιδευτικό χώρο. Αρκεί κανείς να διαβάσει τα πρακτικά της συζήτησης στη Βουλή, εστιάζοντας στην ομιλία της ίδιας της υπουργού για να διαπιστώσει ότι η ιδιωτική εκπαίδευση και οι λειτουργοί της είναι σχεδόν ανύπαρκτοι στις αναφορές της. Λες και δεν υπάρχουν. Και όταν υπάρχουν, τα λόγια που τους αφορούν είναι μισά και ανολοκλήρωτα. Αλλιώς: μισές αλήθειες, ολόκληρα ψέματα.

Η υπουργός κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Η κοινοβουλευτική της ομιλία, συγκρινόμενη με τις τελικές επιλογές της για την ιδιωτική εκπαίδευση, είναι γεμάτη αντιφάσεις. Αντιφάσκει η υπουργός όταν επικαλείται τον μεγάλο Παπανούτσο: «Η παιδεία είναι λειτούργημα και κατά κύριο λόγο πνευματικό. Σε αυτού του είδους τα έργα δεν γίνονται όλα με χρήματα (...)» και παραδίδει τελικά το ιδιωτικό κομμάτι της εκπαίδευσης χωρίς όρους στους ιδιοκτήτες - επιχειρηματίες. Αντιφάσκει, επίσης, όταν επικαλείται ενιαίο και ισότιμο σύστημα εισαγωγής στην εκπαίδευση: «Θέλουμε έναν τρόπο εισαγωγής όλων. Θα υπάρχει ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ και δεν θα υπάρχει καμία εξαίρεση (...)» και εξαιρεί από αυτές τις διαδικασίες τους νεοπροσληφθέντες στην ιδιωτική εκπαίδευση. Αντιφάσκει γενικώς και με μεταρρυθμιστικό ύφος: το θεάτρο του παραλόγου.

Δεν ήταν όμως μόνη της. Σε αυτόν τον κραυγαλέο και κυρίως συνταγματικά ασυμβίβαστο διαχωρισμό της ιδιωτικής από τη δημόσια εκπαίδευση, το σύνολο των συμμετέχοντων στη συζήτηση βουλευτών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, παρέμειναν επι της ουσίας αδιάφοροι και μέσα από τις ασυνάρτητες τοποθετήσεις τους βοερά σιωπηλοί. Αδειανά πουκάμισα που ανεβοκατέβαιναν στο βήμα με κομματικό χαρτί πορείας, εκτοξεύοντας με τηλεοπτικό ύφος "έτοιμες" λέξεις και τρύπια οράματα. Το ίδιο το κείμενο του πολυνομοσχεδίου παρά την τόση περισπούδαστη φασαρία γύρω του παρέμεινε καθ' όλη τη διάρκεια της συνεδρίασης σε μια ιδιότυπη μοναξιά: κανείς δεν ασχολήθηκε τελικά πραγματικά μαζί του. Ο δημόσιος κοινοβουλευτικός διάλογος στάθηκε στο ύψος των παραδόσεων της μεταπολιτευτικής ελλάδας. Όλοι κάτι ήθελαν να πουν, αλλά δεν το είπαν. Οι ιδιωτικές απόψεις των πολιτικών είθισται να διεφέρουν πάντα από τις δημόσιες: το κόστος είναι μεγάλο έως δυσβάσταχτο και αυτοί πολύ μικροί για να το σηκώσουν.

Την "συγκρατημένη" αναστάτωση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών λειτουργών με την οποία υποδέχθηκαν την πρώτη δημοσιοποίηση του κειμένου του πολυνομοσχεδίου ακολούθησε, νομίζω, μετά την ψήφισή του, μια βουβή έκπληξη. Μια αμηχανία. Το θαύμα που όλοι περιμένανε δεν ήρθε. Σειρά έχει τώρα ο θυμός, ο φόβος, η ανασφάλεια, η παρακολούθηση ενός έργου που πιθανόν να έχει και στοιχεία υπερπαραγωγής: η "δημιουργική" εκτόνωση των ιδιοκτητών που τόσα χρόνια δεν μπορούσαν να κάνουν κουμάντο στο μαγαζί τους.

Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς. Η ευρύτερη συγκυρία όμως της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας προσφέρεται για προβληματισμό: για πραγματική αφύπνιση. Ο χώρος της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι ο πρώτος που δέχεται στο πλαίσιο των τελευταίων καταιγιστικών οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων ένα συνολικό πλήγμα: ένα ολοκληρωτικό ξεπούλημα. Πριν ξεκινήσουμε να θυμώνουμε, να φωνάζουμε, να υποχωρούμε ή να αναδιαπραγματευόμαστε τη στάση μας με κάθε τρόπο και προς κάθε κατεύθυνση οφείλουμε ως εκπαιδευτικοί και ως πολίτες να θέσουμε επιτέλους τα σωστά ερωτήματα στον εαυτό μας. Να σταματήσουμε να είμαστε τυφλοί μπροστά στο ορατό: ζούμε στην κοινωνία που δημιουργήσαμε με τις επιλογές μας, έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν.

Γιατί το κοινωνικό και πολιτικό μας σύστημα, οι πολιτικοί που ελάχιστους πλέον πείθουν, αλλά πάντα για κάποιο μικρό ή μεγάλο αντάλλαγμα τους ξαναψηφίζουμε, οι κάθε τύπου συμβάσεις και υποχωρήσεις μας για να βολευτούμε και να παραμείνουμε στις επάλξεις του μεταπολεμικού ελληνικού ονείρου, η διαφορετικότητα και η αντιφατικότητα του ιδιωτικού και του δημόσιου λόγου μας, οι εύκολες λύσεις και οι πρόχειρες κριτικές κάθε τύπου και προς πάσα κατεύθυνση, η ανοχή μας στην μπουρδολογία και τις μεγάλες θεωρίες, το τρύπιο όνειρο στο οποίο μπήκαμε και δε θέλουμε με τίποτα να βγούμε... όλα αυτά είναι το αποτέλεσμα τη δικής μας συγκατάθεσης, της δικής μας καθημερινής εναλλαγής από την αλήθεια στο βολικό ψέμα.

Έτσι, φαίνεται ότι δεν είναι μόνο η υπουργός που στην συγκεκριμένη συγκυρία έκανε πως δεν καταλαβαίνει. Όλοι μας εδω και πολλά χρόνια πράττουμε συστηματικά ακριβώς το ίδιο. Υποκρινόμαστε πως δεν καταλαβαίνουμε ή πως δεν βλέπουμε για χάρη μιας αναβαλλόμενης ευτυχίας, παραμένοντας ωστόσο διαρκώς δυστυχείς και ξένοι με τον εαυτό μας.

Η σημερινή συγκυρία όπου όλα καταρρέουν μέσα από την αποκάλυψη τού αληθινού τους προσωπείου είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να προσπαθήσουμε να γίνουμε ειλικρινείς ανα-γνώστες της καθημερινής μας ζωής και των αναγκών μας και να δημιουργήσουμε όνειρα ρεαλιστικά. Να αρχίσουμε να συμμετέχουμε ενεργά και χωρίς καθοδηγητές σε όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες, να επιζητούμε να έχουμε λόγο για τις εξελίξεις ακόμα και όταν αυτές δεν μας αφορούν άμεσα, να αντιδρούμε στο ψέμα και να το απομονώνουμε, να απαιτούμε από τις κάθε τύπου πολιτικές ή συνδικαλιστικές ηγεσίες διαφάνεια, ανοιχτές διαδικασίες και αποτελέσματα που κάνουν πραγματικά τη ζωή μας καλύτερη, να μη συγχωρούμε εύκολα και να (δηλώνουμε ότι) έχουμε πάντα εναλλακτικές επιλογές.

Είναι ανάγκη νομίζω να ξεκινήσουμε επιτέλους να σεβόμαστε τον εαυτό μας και να επαναστατήσουμε αλλάζοντας πρώτα τη δική μας ζωή. Μια ζωή όπου τα κάθε είδους οράματα θα προκύπτουν απο τη συνειδητότητα των δικών μας πραγματικών επιθυμιών. Και αυτή τη ζωή κανένας υπουργός δεν θα μπορεί να την αγοράσει ή να την πουλήσει με τη σημερινή σχετική ευκολία. Γιατί οι πολιτικοί διαχειριστές θα ξέρουν τότε ότι κάθε τέτοια ζωή έχει τη δική της μνήμη, τη δική της άποψη, το δικό της σχήμα και περιφέρεται ανάμεσά τους σε εγρήγορση χωρίς να μπορούν να της κρεμάσουν καρτελάκι με τιμή.

[Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ" στις 16/5/2010, (www.eleftheria.gr)]

Ο Τάσος Α. Μπάρμπας είναι εκπαιδευτικός και εργάζεται στην Ιδιωτική Εκπαίδευση. Έχει μεταπτυχιακό στη διδακτική των θετικών επιστημών και είναι υποψήφιος διδάκτορας στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.